PLC (Programmable Logic Controller) Nedir? Nasıl Programlanır?
PLC Nedir ?
PLC (Programmable Logic Controller), yani Programlanabilir Lojik Kontrolör; fabrikalarda, üretim hatlarında, makinelerde ve otomasyon sistemlerinde kullanılan, programlanabilir mikroişlemcili kontrol cihazıdır. Geleneksel röleli kontrol panolarının yerini almış, daha esnek ve güvenilir bir kontrol yöntemidir.
PLC’ler, sensörlerden gelen verileri analiz eder, buna göre çıkış elemanlarını (motor, valf, röle, kontaktör vb.) kontrol eder. Bu sayede, üretim süreçleri otomatik, tekrar edilebilir ve güvenli hale gelir.
PLC’nin Temel Bileşenleri
- CPU (Merkezi İşlem Birimi): Tüm mantık işlemlerini yapar, programı yürütür.
- Giriş Modülleri (Input): Sensör, buton, anahtar gibi elemanlardan gelen sinyalleri alır.
- Çıkış Modülleri (Output): Röle, lamba, motor gibi aygıtları kontrol eder.
- Programlama Portu: PC ile haberleşme sağlanır.
- Güç Kaynağı: Genellikle 24V DC veya 220V AC ile çalışır.
PLC Nasıl Programlanır?
PLC’ler özel yazılımlar kullanılarak bilgisayardan programlanır. Yaygın yazılımlar arasında Siemens TIA Portal, Mitsubishi GX Works, Omron CX Programmer, Schneider EcoStruxure gibi seçenekler vardır.
1. Programlama Dilleri
PLC’lerde genellikle aşağıdaki 5 IEC 61131-3 standart programlama dili desteklenir:
- Ladder Diagram (LD): Merdiven diyagramı – en yaygın kullanılan
- Function Block Diagram (FBD): Blok diyagramı
- Structured Text (ST): C/Basic benzeri metin tabanlı programlama
- Instruction List (IL): Eski nesil komut bazlı yapı
- Sequential Function Chart (SFC): Aşama bazlı proses kontrolü için
2. Programlama Aşamaları
- Proje oluşturma: Marka/model seçilir, donanım tanımlanır.
- Giriş/çıkış adreslemesi: Giriş ve çıkışlara isim/etiket atanır (örn: I0.0, Q0.1).
- Program yazımı: Kontrol mantığı Ladder veya diğer dillerle yazılır.
- Simülasyon (opsiyonel): Sanal test yapılabilir.
- Yükleme (Download): Program PLC’ye aktarılır.
- Online izleme: PLC çalışırken sinyaller ve durumlar takip edilebilir.
Örnek Uygulama: Start-Stop Motor Kontrolü
- I0.0 = Start butonu
- I0.1 = Stop butonu
- Q0.0 = Motor çıkışı
Bu programda motor, start butonuna basıldığında çalışır; stop’a basıldığında durur.
Neden PLC?
- Modüler yapı: İhtiyaca göre giriş-çıkış artırılabilir
- Dayanıklılık: Endüstriyel ortama uygundur
- Hız: Gerçek zamanlı kontrol sağlar
- Servis kolaylığı: Arıza takibi ve bakım işlemleri kolaydır
